Pengucap : Governor Tan Sri Dato' Dr. Zeti Akhtar Aziz
Tempat : Sunway Lagoon Resort Hotel
Tarikh : 1 October 2005
Bahasa : Bahasa Melayu
Tempat : Sunway Lagoon Resort Hotel
Tarikh : 1 October 2005
Bahasa : Bahasa Melayu
Saya berasa amat bertuah kerana diberikan peluang untuk menyampaikan ucapan makan tengah hari ini sempena Forum Ekonomi lslam Sedunia sulung anjuran lnstitut Strategi dan Kepimpinan Asia (ASLI). Saya juga ingin mengambil kesempatan ini untuk berkongsi dengan anda pengalaman Malaysia mengembangkan sistem kewangan lslam domestik yang komprehensif. Kini, sistem tersebut menjadi lebih bersepadu dengan sistem antarabangsa dan telah memperkukuh hubungan ekonomi dan kewangan negara ini dengan dunia luar.
Dalam mengembangkan sistem kewangan Islam, pertimbangan penting yang diambil kira termasuklah pembangunan satu sistem yang berupaya untuk memenuhi keperluan pelanggan dan komuniti perniagaan yang berubah-ubah, serta sistem yang efisien dan kompetitif, yang selamat dan kukuh, yang teguh dan berdaya tahan dan yang boleh menghadapi persekitaran dunia yang lebih mencabar dan tidak menentu. Pertimbangan ini penting bagi memastikan kemapanan sistem bukan sahaja sebagai pengantara kewangan dalam ekonomi domestik bahkan juga sebagai satu komponen sistem kewangan antarabangsa yang penting.
Mengembangkan Sistem Kewangan Islam yang Teguh
Malaysia telah menerima pakai satu pendekatan yang holistik dalam membangunkan sistem kewangan Islamnya. Fokus permulaan kami adalah untuk membangunkan satu sistem kewangan lslam domestik yang komprehensif. Strateginya adalah dengan mewujudkan rantaian untuk keseluruhan sistem kewangan bagi memastikan kelancaran fungsinya dan dengan itu menyumbang kepada agihan sumber kewangan dan ekonomi yang seimbang dalam ekonomi, dan lebih kepelbagaian risiko dalam sistem. Ini seterusnya akan membawa kepada pencapaian kestabilan keseluruhan sistem kewangan Islam. lnisiatif yang diambil termasuklah membina institusi kewangan yang diperlukan, rangka kerja pengawalseliaan yang teguh, rangka kerja perundangan dan Syariah yang efektif, pasaran kewangan, sistem pembayaran dan penyelesaian yang efektif serta diperkuat oleh pembangunan bakat kemahiran dan mewujudkan mekanisme bagi operasi Bank Negara Malaysia. Pembangunan rantaian sistem ini telah menggalakkan hubungan dan integrasi yang lebih kukuh dalam sistem kewangan Islam domestik.
Oleh itu, tumpuan telah diberi kepada pembangunan komponen struktural utama sistem, yang terdiri daripada industri perbankan Islam, industri takaful, institusi bukan perbankan serta pasaran antara bank dan pasaran modal Islam. Komponen-komponen sistem kewangan lslam tersebut kini menjadi sangat bersepadu dan saling bergantung. lnfrastruktur kewangan yang lebih pelbagai ini telah juga meningkatkan kecekapan dalam perjalanan sistem kewangan keseluruhannya.
Pembangunan sistem kewangan lslam di Malaysia bermula dengan penubuhan Tabung Haji pada tahun 1969 sebagai institusi tabungan lslam yang pertama. Ini diikuti oleh penubuhan institusi perbankan dan bukan perbankan lslam sepenuhnya. Setahun selepas penubuhan Bank lslam yang pertama pada tahun 1983, sebuah pengendali takaful atau syarikat insurans lslam telah ditubuhkan di bawah Akta Takaful. Perkembangan ini kemudiannya diperluas dengan pengenalan jendela lslam (Islamic window) oleh institusi perbankan konvensional yang membolehkan institusi perbankan tersebut menawarkan produk dan perkhidmatan Islam. Pada masa yang sama, dinding pemisah (firewalls) yang mencukupi telah diwujudkan untuk memastikan pengasingan sepenuhnya operasi perbankan. Ini adalah untuk mengelakkan percampuran antara dana perbankan lslam dengan dana perbankan konvensional supaya integriti operasi perbankan lslam dapat dipastikan.
Baru-baru ini, struktur ini telah diperkukuh. lnstitusi perbankan konvensional yang telah mencapai jumlah yang besar (critical mass) dalam operasi kewangan lslam mempunyai pilihan untuk menukar operasi mereka kepada subsidiari lslam yang khusus. Dalam rangka kerja ini, kewangan lslam di Malaysia terbukti berdaya tahan dan boleh berfungsi secara efektif dan efisien seiring dengan sistem kewangan konvensional. Kemampuan institusi perbankan lslam untuk menyediakan dan menawarkan produk yang mempunyai ciri yang menarik dan inovatif pada harga yang kompetitif telah menarik minat pelanggan lslam dan bukan Islam. Ini mencerminkan daya saing kewangan lslam sebagai satu bentuk pengantara kewangan. Sejak tahun 2000, industri perbankan lslam domestik berkembang pada kadar purata 18% setahun dari segi aset, manakala pertumbuhan industri takaful adalah pada purata 28% setahun, dengan peranan dalam menyokong proses pertumbuhan dan pembangunan negara menjadi semakin penting.
Tumpuan juga telah diberi untuk membangunkan pasaran wang dan pasaran modal lslam di Malaysia. Satu rangkaian instrumen yang besar telah dibangunkan untuk memudahkan pengurusan mudah tunai dan pendanaan yang efektif oleh institusi kewangan Islam. Ini telah membantu kelancaran aliran dana dalam sistem kewangan Islam. Berikutan pembangunan pasaran bon di Malaysia yang kini mencakupi 81% daripada KDNK, sekuriti hutang swasta lslam mencakupi kira-kira 44% daripada jumlah sekuriti hutang swasta terkumpul dalam pasaran, manakala jumlah yang didagangkan dalam pasaran wang lslam kini kira-kira RM30 hingga RM40 bilion sebulan. Pasaran wang ini juga berfungsi sebagai satu saluran efektif bagi operasi mudah tunai Bank Negara Malaysia sebagai sebahagian daripada dasar monetarinya.
Perkembangan yang pesat dalam industri perkhidmatan kewangan lslam di Malaysia turut disokong oleh rangka kerja perundangan dan Syariah yang kondusif. Dari segi infrastruktur perundangan, Akta Bank lslam 1983 dan Akta Takaful 1984 masing-masing mengawal pengendalian operasi oleh institusi perbankan lslam dan pengendali takaful. Terdapat juga Akta Pendanaan Kerajaan yang mengawal terbitan instrumen lslam kerajaan. Seorang Hakim Mahkamah Tinggi yang khas juga dilantik untuk mengadili kes-kes yang berkaitan dengan perbankan dan kewangan Islam. Terdapat juga sebuah pusat pengimbang tara untuk mengendalikan pertikaian. Akta Bank Negara Malaysia juga dipinda untuk membolehkan penubuhan Majlis Penasihat Syariah di Bank Negara Malaysia untuk bertindak sebagai pihak berkuasa dan rujukan tunggal berhubung dengan semua perkara yang berkaitan dengan Syariah. Layanan cukai yang neutral juga telah diberi kepada transaksi kewangan Islam.
Bagi memastikan kekukuhan dan kestabilan sistem kewangan Islam, rangka kerja pengawalseliaan institusi kewangan lslam telah juga diperbaiki, dengan memasukkan standard yang lebih kukuh bagi tadbir urus korporat, ketelusan, pendedahan, akauntabiliti, disiplin pasaran, pengurusan risiko dan perlindungan pengguna. Selain itu, sistem pembayaran juga telah dipertingkat secara berterusan untuk memastikan penjelasan dan penyelesaian pembayaran yang efisien dan efektif. Sistem itu kini lebih berautomasi dengan keupayaan untuk mengendalikan dagangan sekuriti hutang tanpa skrip, pemprosesan dan penyelesaian pembayaran. Dengan menyediakan satu sistem penyelesaian masa benar bagi pindahan dana antara bank, risiko kredit dan penyelesaian dalam sistem kewangan lslam telah dikurangkan.
Tumpuan juga diberi kepada pengurusan bakat insan untuk melahirkan sekumpulan jurubank yang kompeten yang perlu ada bagi menerajui inovasi dalam produk dan perkhidmatan kewangan Islam. Bagi memenuhi keperluan sumber tenaga yang meningkat, institusi pengajian tinggi dan institut perbankan dan kewangan lslam juga telah memulakan program baru mengenai kewangan Islam.
Menerajui lnisiatif dalam lntegrasi Global
Kewangan lslam di Malaysia kini berubah kepada dimensi baru untuk menjadi lebih bersepadu dengan sistem antarabangsa. Ini merupakan sebahagian daripada strategi untuk memperkenalkan Malaysia sebagai pusat kewangan lslam antarabangsa yang bersepadu yang akan memainkan peranan yang lebih besar dalam memudahkan aliran ekonomi dan kewangan antarabangsa.
Liberalisasi sistem kewangan lslam di Malaysia bermula pada tahun 2004 dengan pengeluaran tiga lesen bank lslam baru kepada institusi kewangan lslam asing. lnstitusi yang baru masuk ini dengan keupayaan dan kekuatan yang terserlah bukan sahaja akan terlibat dalam industri perbankan lslam domestik yang sedang berkembang, tetapi juga mampu meneroka pasaran baru di rantau ini. lnisiatif ini juga akan menggalakkan persaingan yang sihat, yang seterusnya menyumbang kepada peninggian industri domestik ke tahap dinamisme yang baru. Di samping inisiatif ini, kepentingan asing sehingga 49% dibenarkan dalam subsidiari lslam institusi perbankan konvensional dan dalam pengendali takaful. Peningkatan dalam integrasi antarabangsa juga diperkukuh oleh institusi kita sendiri yang meneroka melangkaui sempadan kita, khususnya di rantau Asia dan ke Timur Tengah. lntegrasi antarabangsa ini akan menyumbang ke arah memudahkan aliran antara sempadan yang lebih pesat dari segi transaksi perdagangan dan pelaburan yang meningkat, seterusnya memperkukuh hubungan ekonomi dan kewangan global.
Selain perbankan, Malaysia juga memulakan usaha untuk menggalakkan takaful di peringkat antarabangsa. Ini dilakukan dengan kerjasama yang rapat bersama Bank Pembangunan Islam, dengan pasukan petugas diwujudkan untuk menerajui antara lain, pembangunan dan penggalakan perdagangan, pelaburan dan perbankan lslam serta industri takaful dan takaful semula di kalangan negara anggota OIC. Antara inisiatif utama yang akan diambil di bawah Memorandum Persefahaman yang ditandatangani antara Malaysia dengan Bank Pembangunan lslam adalah khususnya untuk menggalakkan dan mengembangkan perniagaan takaful dan takaful semula di kalangan negara anggota.
Satu lagi inisiatif Malaysia adalah untuk mengakses pasaran modal antarabangsa dengan menerbitkan instrumen kewangan lslam global. Terbitan sulung sukuk Islam berdaulat yang diterima secara global ini telah dibuat oleh Kerajaan Malaysia pada tahun 2002. Sejak itu, beberapa lagi terbitan telah dibuat oleh negara-negara lain. Sehingga kini, jumlah terbitan empat sukuk berdaulat global melebihi USD3.5 bilion. Sukuk telah meluaskan asas pelabur dengan mewujudkan kelas aset baru bagi pelabur lslam dan konvensional. Perkembangan ini juga diikuti oleh terbitan sukuk korporat global yang kini berjumlah USD12 bilion. Beberapa produk ini telah disenaraikan di bursa kewangan antarabangsa Labuan.
Pada tahun 2004, Malaysia meliberalisasikan peraturan pentadbiran pertukaran asingnya bagi membolehkan Bank Pembangunan Pelbagai Hala dan syarikat multinasional menerbitkan instrumen dalam denominasi ringgit dalam pasaran modal Malaysia. Untuk tujuan ini, dua institusi, iaitu International Finance Corporation dan Bank Dunia telah menerbitkan instrumen dalam denominasi ringgit berasaskan prinsip lslam dalam pasaran kita. la menyumbang ke arah memperdalam pasaran.
Di peringkat antarabangsa, Malaysia juga terlibat secara aktif dalam inisiatif membangunkan arkitektur kewangan lslam antarabangsa sokongan. Pembentukan Lembaga Perkhidmatan Kewangan lslam (IFSB) pada tahun 2002 ialah satu pencapaian terpenting dalam pembangunan ini bagi menetapkan standard kehematan antarabangsa untuk kewangan Islam. Sehingga kini, IFSB telah mencapai kemajuan yang memberangsangkan, dan ini termasuk pengeluaran dua draf pendedahan mengenai kecukupan modal dan pengurusan risiko. Usaha sedang dijalankan untuk tiga lagi standard yang berkaitan dengan tadbir urus korporat, ketelusan dan disiplin pasaran, dan proses kajian semula penyeliaan. IFSB juga memainkan peranan sebagai pemangkin dalam mengembangkan anggota dan jangkauannya, dengan itu menyumbang lagi kepada pengiktirafan dunia terhadap sistem kewangan Islam. Pada masa ini, IFSB mempunyai 78 anggota dari seluruh pelusuk dunia. Ini akan menyumbang ke arah penstandardan peraturan kehematan dan yang lebih penting menyumbang kepada sistem kewangan lslam yang kukuh dan stabil.
Pasaran Kewangan lslam Antarabangsa (IIFM), yang merupakan satu lagi inisiatif antarabangsa yang utama, juga akan menyumbang ke arah menggalakkan pembangunan pasaran kewangan lslam antarabangsa yang utama dan sekunder. IlFM menyediakan persekitaran yang menghubungkan semua pusat kewangan di dunia yang menyertai kewangan Islam, dan seterusnya menggalakkan penyertaan aktif institusi kewangan lslam dan bukan lslam di pasaran sekunder untuk instrumen kewangan Islam. Dengan peningkatan jumlah urus niaga, ia akan mengukuhkan hubungan dan integrasi di kalangan pusat kewangan Islam.
Dalam bidang Syariah, Bank Negara Malaysia pada masa ini sedang menggalakkan wacana intelektual mengenai isu Syariah. Ahli Syariah kita sendiri telah menyumbang ke arah pertumbuhan pesat produk kewangan Islam. Sempena Mesyuarat Agung Tahunan IDB yang diadakan di Putrajaya pada awal tahun ini, peluang telah diambil untuk membawa ahli-ahli Syariah antarabangsa untuk bertemu dan bersama-sama mempertimbangkan isu dan memupuk kefahaman yang lebih luas serta mencapai penyatuan amalan Syariah. Bank Negara Malaysia telah menubuhkan dana pembiayaan khas RM200 juta untuk memudahkan dialog tetap di kalangan ahli Syariah, untuk membiayai penyelidikan dan biasiswa, dan untuk membantu meningkatkan interaksi antara ahli Syariah dengan pengamal industri. Malaysia akan meneruskan usaha di peringkat antarabangsa dan bekerjasama rapat dengan komuniti kewangan lslam untuk membangunkan sistem kewangan lslam global dengan menyediakan peruntukan sumber berserta komitmen.
Cabaran Utama Masa Hadapan
Salah satu cabaran utama dalam menggalakkan hubungan yang lebih luas dalam sistem kewangan lslam domestik dan integrasi dengan sistem kewangan antarabangsa ialah mempunyai kumpulan bakat dan kemahiran profesional. Bakat merupakan prasyarat penting bagi pembangunan sistem kewangan lslam di peringkat nasional dan global. Mereka merupakan aset penting yang akan mendorong inovasi dalam perniagaan kewangan lslam dan dapat mengekalkan kekuatan daya saingnya.
Dengan industri terus berkembang, keperluan untuk membangunkan pelbagai jenis produk dan perkhidmatan termasuk produk yang boleh mengurangkan risiko, menjadi bertambah penting. Produk-produk ini merupakan satu keperluan bagi industri kewangan Islam, bukan hanya untuk memenuhi keperluan ekonomi domestik dan antarabangsa yang baru dan berubah-ubah, tetapi juga untuk membolehkan perlindungan nilai terhadap peristiwa buruk yang mungkin berlaku dan ketidakpastian. Ini penting untuk memperkukuh daya tahan dan rangka kerja pengurusan risiko industri kewangan lslam dalam keadaan persekitaran kewangan global yang semakin mencabar dan berdaya saing.
Bagi mempercepat pembentukan kumpulan bakat dan kemahiran-kemahiran yang ditentukan bagi memenuhi keperluan tenaga manusia yang semakin meningkat, kini Malaysia sedang mengambil inisiatif untuk menubuhkan sebuah pusat pengajian kewangan Islam antarabangsa. Pusat ini akan dijadikan sebagai sebuah badan pensijilan profesional dan institut latihan untuk lepasan ijazah. Selain itu, Malaysia telah menubuhkan Pusat Kepimpinan Kewangan Antarabangsa (ICLIF) pada tahun 2003 yang turut menyediakan pembangunan kepimpinan dan latihan pengurusan untuk institusi kewangan Islam.
Berkait rapat dengan mempunyai bakat ialah keperluan untuk mempunyai institusi kewangan lslam yang kukuh dan mantap. Ini merupakan satu lagi cabaran kepada industri kewangan lslam kerana kini tidak terdapat banyak institusi kewangan lslam yang besar. Kebanyakan institusi kewangan lslam tidak cukup besar di peringkat global untuk membiayai projek pembangunan yang besar, terutamanya di negara-negara lslam dan tidak cukup kukuh untuk menaja jamin keperluan komuniti kewangan lslam pada skala besar. Kini, beberapa pembiayaan projek di negara-negara lslam dilakukan oleh bank konvensional yang besar kerana permodalan institusi kewangan lslam rendah. Oleh itu, kita perlu memiliki institusi kewangan lslam yang kukuh dan mempunyai modal besar, yang mampu menawarkan pelbagai produk dan perkhidmatan kewangan lslam yang komprehensif dan lengkap.
Di samping mempunyai institusi kewangan lslam yang besar dengan kumpulan kepakaran yang diperlukan, integrasi sistem kewangan lslam dengan sistem kewangan antarabangsa perlu disokong oleh pembangunan kewangan lslam sepenuhnya di peringkat nasional, lantas meningkatkan potensi penyertaan yang efektif dalam persekitaran yang lebih liberal dan global.
Bagi mencapai matlamat ini, Malaysia bersama-sama negara OIC yang lain sedang bekerjasama dengan IDB dan IFSB untuk merumuskan pelan induk 10 tahun bagi pembangunan industri perkhidmatan kewangan lslam global masa hadapan. Pelan lnduk itu akan menyediakan satu hala tuju untuk menuju ke arah visi yang sama di kalangan negara dalam membangunkan sistem kewangan Islam.
Kesimpulan
Dalam membangunkan dan memperkukuh sistem perbankan dan kewangan lslam kita supaya menjadi lebih bersepadu dengan sistem kewangan antarabangsa, Malaysia sedang meletakkan dirinya sebagai gerbang kewangan Islam ke rantau Asia Timur. Bagi menarik perhatian pelabur antarabangsa, Malaysia menawarkan potensi peluang seterusnya bagi pembiayaan dan pelaburan dalam aktiviti yang produktif bukan hanya kepada komuniti kewangan yang mahu menjalankan transaksi kewangan Islam, malah juga kepada komuniti pelaburan antarabangsa umum.
Sebagai kesimpulan, saya ingin menyatakan bahawa misi kita adalah untuk membangunkan sebuah sistem kewangan lslam yang semakin bersepadu dengan sistem antarabangsa. Saya yakin dengan pendekatan ini ia boleh menyumbang ke arah mempermudah transaksi perdagangan serta pelaburan yang bertambah, memperkukuh hubungan ekonomi dan kewangan global, lantas meningkatkan prospek bagi mencapai pertumbuhan global yang lebih seimbang dan kemakmuran yang dikongsi bersama di kalangan ummah, Insya-Allah.
Dalam mengembangkan sistem kewangan Islam, pertimbangan penting yang diambil kira termasuklah pembangunan satu sistem yang berupaya untuk memenuhi keperluan pelanggan dan komuniti perniagaan yang berubah-ubah, serta sistem yang efisien dan kompetitif, yang selamat dan kukuh, yang teguh dan berdaya tahan dan yang boleh menghadapi persekitaran dunia yang lebih mencabar dan tidak menentu. Pertimbangan ini penting bagi memastikan kemapanan sistem bukan sahaja sebagai pengantara kewangan dalam ekonomi domestik bahkan juga sebagai satu komponen sistem kewangan antarabangsa yang penting.
Mengembangkan Sistem Kewangan Islam yang Teguh
Malaysia telah menerima pakai satu pendekatan yang holistik dalam membangunkan sistem kewangan Islamnya. Fokus permulaan kami adalah untuk membangunkan satu sistem kewangan lslam domestik yang komprehensif. Strateginya adalah dengan mewujudkan rantaian untuk keseluruhan sistem kewangan bagi memastikan kelancaran fungsinya dan dengan itu menyumbang kepada agihan sumber kewangan dan ekonomi yang seimbang dalam ekonomi, dan lebih kepelbagaian risiko dalam sistem. Ini seterusnya akan membawa kepada pencapaian kestabilan keseluruhan sistem kewangan Islam. lnisiatif yang diambil termasuklah membina institusi kewangan yang diperlukan, rangka kerja pengawalseliaan yang teguh, rangka kerja perundangan dan Syariah yang efektif, pasaran kewangan, sistem pembayaran dan penyelesaian yang efektif serta diperkuat oleh pembangunan bakat kemahiran dan mewujudkan mekanisme bagi operasi Bank Negara Malaysia. Pembangunan rantaian sistem ini telah menggalakkan hubungan dan integrasi yang lebih kukuh dalam sistem kewangan Islam domestik.
Oleh itu, tumpuan telah diberi kepada pembangunan komponen struktural utama sistem, yang terdiri daripada industri perbankan Islam, industri takaful, institusi bukan perbankan serta pasaran antara bank dan pasaran modal Islam. Komponen-komponen sistem kewangan lslam tersebut kini menjadi sangat bersepadu dan saling bergantung. lnfrastruktur kewangan yang lebih pelbagai ini telah juga meningkatkan kecekapan dalam perjalanan sistem kewangan keseluruhannya.
Pembangunan sistem kewangan lslam di Malaysia bermula dengan penubuhan Tabung Haji pada tahun 1969 sebagai institusi tabungan lslam yang pertama. Ini diikuti oleh penubuhan institusi perbankan dan bukan perbankan lslam sepenuhnya. Setahun selepas penubuhan Bank lslam yang pertama pada tahun 1983, sebuah pengendali takaful atau syarikat insurans lslam telah ditubuhkan di bawah Akta Takaful. Perkembangan ini kemudiannya diperluas dengan pengenalan jendela lslam (Islamic window) oleh institusi perbankan konvensional yang membolehkan institusi perbankan tersebut menawarkan produk dan perkhidmatan Islam. Pada masa yang sama, dinding pemisah (firewalls) yang mencukupi telah diwujudkan untuk memastikan pengasingan sepenuhnya operasi perbankan. Ini adalah untuk mengelakkan percampuran antara dana perbankan lslam dengan dana perbankan konvensional supaya integriti operasi perbankan lslam dapat dipastikan.
Baru-baru ini, struktur ini telah diperkukuh. lnstitusi perbankan konvensional yang telah mencapai jumlah yang besar (critical mass) dalam operasi kewangan lslam mempunyai pilihan untuk menukar operasi mereka kepada subsidiari lslam yang khusus. Dalam rangka kerja ini, kewangan lslam di Malaysia terbukti berdaya tahan dan boleh berfungsi secara efektif dan efisien seiring dengan sistem kewangan konvensional. Kemampuan institusi perbankan lslam untuk menyediakan dan menawarkan produk yang mempunyai ciri yang menarik dan inovatif pada harga yang kompetitif telah menarik minat pelanggan lslam dan bukan Islam. Ini mencerminkan daya saing kewangan lslam sebagai satu bentuk pengantara kewangan. Sejak tahun 2000, industri perbankan lslam domestik berkembang pada kadar purata 18% setahun dari segi aset, manakala pertumbuhan industri takaful adalah pada purata 28% setahun, dengan peranan dalam menyokong proses pertumbuhan dan pembangunan negara menjadi semakin penting.
Tumpuan juga telah diberi untuk membangunkan pasaran wang dan pasaran modal lslam di Malaysia. Satu rangkaian instrumen yang besar telah dibangunkan untuk memudahkan pengurusan mudah tunai dan pendanaan yang efektif oleh institusi kewangan Islam. Ini telah membantu kelancaran aliran dana dalam sistem kewangan Islam. Berikutan pembangunan pasaran bon di Malaysia yang kini mencakupi 81% daripada KDNK, sekuriti hutang swasta lslam mencakupi kira-kira 44% daripada jumlah sekuriti hutang swasta terkumpul dalam pasaran, manakala jumlah yang didagangkan dalam pasaran wang lslam kini kira-kira RM30 hingga RM40 bilion sebulan. Pasaran wang ini juga berfungsi sebagai satu saluran efektif bagi operasi mudah tunai Bank Negara Malaysia sebagai sebahagian daripada dasar monetarinya.
Perkembangan yang pesat dalam industri perkhidmatan kewangan lslam di Malaysia turut disokong oleh rangka kerja perundangan dan Syariah yang kondusif. Dari segi infrastruktur perundangan, Akta Bank lslam 1983 dan Akta Takaful 1984 masing-masing mengawal pengendalian operasi oleh institusi perbankan lslam dan pengendali takaful. Terdapat juga Akta Pendanaan Kerajaan yang mengawal terbitan instrumen lslam kerajaan. Seorang Hakim Mahkamah Tinggi yang khas juga dilantik untuk mengadili kes-kes yang berkaitan dengan perbankan dan kewangan Islam. Terdapat juga sebuah pusat pengimbang tara untuk mengendalikan pertikaian. Akta Bank Negara Malaysia juga dipinda untuk membolehkan penubuhan Majlis Penasihat Syariah di Bank Negara Malaysia untuk bertindak sebagai pihak berkuasa dan rujukan tunggal berhubung dengan semua perkara yang berkaitan dengan Syariah. Layanan cukai yang neutral juga telah diberi kepada transaksi kewangan Islam.
Bagi memastikan kekukuhan dan kestabilan sistem kewangan Islam, rangka kerja pengawalseliaan institusi kewangan lslam telah juga diperbaiki, dengan memasukkan standard yang lebih kukuh bagi tadbir urus korporat, ketelusan, pendedahan, akauntabiliti, disiplin pasaran, pengurusan risiko dan perlindungan pengguna. Selain itu, sistem pembayaran juga telah dipertingkat secara berterusan untuk memastikan penjelasan dan penyelesaian pembayaran yang efisien dan efektif. Sistem itu kini lebih berautomasi dengan keupayaan untuk mengendalikan dagangan sekuriti hutang tanpa skrip, pemprosesan dan penyelesaian pembayaran. Dengan menyediakan satu sistem penyelesaian masa benar bagi pindahan dana antara bank, risiko kredit dan penyelesaian dalam sistem kewangan lslam telah dikurangkan.
Tumpuan juga diberi kepada pengurusan bakat insan untuk melahirkan sekumpulan jurubank yang kompeten yang perlu ada bagi menerajui inovasi dalam produk dan perkhidmatan kewangan Islam. Bagi memenuhi keperluan sumber tenaga yang meningkat, institusi pengajian tinggi dan institut perbankan dan kewangan lslam juga telah memulakan program baru mengenai kewangan Islam.
Menerajui lnisiatif dalam lntegrasi Global
Kewangan lslam di Malaysia kini berubah kepada dimensi baru untuk menjadi lebih bersepadu dengan sistem antarabangsa. Ini merupakan sebahagian daripada strategi untuk memperkenalkan Malaysia sebagai pusat kewangan lslam antarabangsa yang bersepadu yang akan memainkan peranan yang lebih besar dalam memudahkan aliran ekonomi dan kewangan antarabangsa.
Liberalisasi sistem kewangan lslam di Malaysia bermula pada tahun 2004 dengan pengeluaran tiga lesen bank lslam baru kepada institusi kewangan lslam asing. lnstitusi yang baru masuk ini dengan keupayaan dan kekuatan yang terserlah bukan sahaja akan terlibat dalam industri perbankan lslam domestik yang sedang berkembang, tetapi juga mampu meneroka pasaran baru di rantau ini. lnisiatif ini juga akan menggalakkan persaingan yang sihat, yang seterusnya menyumbang kepada peninggian industri domestik ke tahap dinamisme yang baru. Di samping inisiatif ini, kepentingan asing sehingga 49% dibenarkan dalam subsidiari lslam institusi perbankan konvensional dan dalam pengendali takaful. Peningkatan dalam integrasi antarabangsa juga diperkukuh oleh institusi kita sendiri yang meneroka melangkaui sempadan kita, khususnya di rantau Asia dan ke Timur Tengah. lntegrasi antarabangsa ini akan menyumbang ke arah memudahkan aliran antara sempadan yang lebih pesat dari segi transaksi perdagangan dan pelaburan yang meningkat, seterusnya memperkukuh hubungan ekonomi dan kewangan global.
Selain perbankan, Malaysia juga memulakan usaha untuk menggalakkan takaful di peringkat antarabangsa. Ini dilakukan dengan kerjasama yang rapat bersama Bank Pembangunan Islam, dengan pasukan petugas diwujudkan untuk menerajui antara lain, pembangunan dan penggalakan perdagangan, pelaburan dan perbankan lslam serta industri takaful dan takaful semula di kalangan negara anggota OIC. Antara inisiatif utama yang akan diambil di bawah Memorandum Persefahaman yang ditandatangani antara Malaysia dengan Bank Pembangunan lslam adalah khususnya untuk menggalakkan dan mengembangkan perniagaan takaful dan takaful semula di kalangan negara anggota.
Satu lagi inisiatif Malaysia adalah untuk mengakses pasaran modal antarabangsa dengan menerbitkan instrumen kewangan lslam global. Terbitan sulung sukuk Islam berdaulat yang diterima secara global ini telah dibuat oleh Kerajaan Malaysia pada tahun 2002. Sejak itu, beberapa lagi terbitan telah dibuat oleh negara-negara lain. Sehingga kini, jumlah terbitan empat sukuk berdaulat global melebihi USD3.5 bilion. Sukuk telah meluaskan asas pelabur dengan mewujudkan kelas aset baru bagi pelabur lslam dan konvensional. Perkembangan ini juga diikuti oleh terbitan sukuk korporat global yang kini berjumlah USD12 bilion. Beberapa produk ini telah disenaraikan di bursa kewangan antarabangsa Labuan.
Pada tahun 2004, Malaysia meliberalisasikan peraturan pentadbiran pertukaran asingnya bagi membolehkan Bank Pembangunan Pelbagai Hala dan syarikat multinasional menerbitkan instrumen dalam denominasi ringgit dalam pasaran modal Malaysia. Untuk tujuan ini, dua institusi, iaitu International Finance Corporation dan Bank Dunia telah menerbitkan instrumen dalam denominasi ringgit berasaskan prinsip lslam dalam pasaran kita. la menyumbang ke arah memperdalam pasaran.
Di peringkat antarabangsa, Malaysia juga terlibat secara aktif dalam inisiatif membangunkan arkitektur kewangan lslam antarabangsa sokongan. Pembentukan Lembaga Perkhidmatan Kewangan lslam (IFSB) pada tahun 2002 ialah satu pencapaian terpenting dalam pembangunan ini bagi menetapkan standard kehematan antarabangsa untuk kewangan Islam. Sehingga kini, IFSB telah mencapai kemajuan yang memberangsangkan, dan ini termasuk pengeluaran dua draf pendedahan mengenai kecukupan modal dan pengurusan risiko. Usaha sedang dijalankan untuk tiga lagi standard yang berkaitan dengan tadbir urus korporat, ketelusan dan disiplin pasaran, dan proses kajian semula penyeliaan. IFSB juga memainkan peranan sebagai pemangkin dalam mengembangkan anggota dan jangkauannya, dengan itu menyumbang lagi kepada pengiktirafan dunia terhadap sistem kewangan Islam. Pada masa ini, IFSB mempunyai 78 anggota dari seluruh pelusuk dunia. Ini akan menyumbang ke arah penstandardan peraturan kehematan dan yang lebih penting menyumbang kepada sistem kewangan lslam yang kukuh dan stabil.
Pasaran Kewangan lslam Antarabangsa (IIFM), yang merupakan satu lagi inisiatif antarabangsa yang utama, juga akan menyumbang ke arah menggalakkan pembangunan pasaran kewangan lslam antarabangsa yang utama dan sekunder. IlFM menyediakan persekitaran yang menghubungkan semua pusat kewangan di dunia yang menyertai kewangan Islam, dan seterusnya menggalakkan penyertaan aktif institusi kewangan lslam dan bukan lslam di pasaran sekunder untuk instrumen kewangan Islam. Dengan peningkatan jumlah urus niaga, ia akan mengukuhkan hubungan dan integrasi di kalangan pusat kewangan Islam.
Dalam bidang Syariah, Bank Negara Malaysia pada masa ini sedang menggalakkan wacana intelektual mengenai isu Syariah. Ahli Syariah kita sendiri telah menyumbang ke arah pertumbuhan pesat produk kewangan Islam. Sempena Mesyuarat Agung Tahunan IDB yang diadakan di Putrajaya pada awal tahun ini, peluang telah diambil untuk membawa ahli-ahli Syariah antarabangsa untuk bertemu dan bersama-sama mempertimbangkan isu dan memupuk kefahaman yang lebih luas serta mencapai penyatuan amalan Syariah. Bank Negara Malaysia telah menubuhkan dana pembiayaan khas RM200 juta untuk memudahkan dialog tetap di kalangan ahli Syariah, untuk membiayai penyelidikan dan biasiswa, dan untuk membantu meningkatkan interaksi antara ahli Syariah dengan pengamal industri. Malaysia akan meneruskan usaha di peringkat antarabangsa dan bekerjasama rapat dengan komuniti kewangan lslam untuk membangunkan sistem kewangan lslam global dengan menyediakan peruntukan sumber berserta komitmen.
Cabaran Utama Masa Hadapan
Salah satu cabaran utama dalam menggalakkan hubungan yang lebih luas dalam sistem kewangan lslam domestik dan integrasi dengan sistem kewangan antarabangsa ialah mempunyai kumpulan bakat dan kemahiran profesional. Bakat merupakan prasyarat penting bagi pembangunan sistem kewangan lslam di peringkat nasional dan global. Mereka merupakan aset penting yang akan mendorong inovasi dalam perniagaan kewangan lslam dan dapat mengekalkan kekuatan daya saingnya.
Dengan industri terus berkembang, keperluan untuk membangunkan pelbagai jenis produk dan perkhidmatan termasuk produk yang boleh mengurangkan risiko, menjadi bertambah penting. Produk-produk ini merupakan satu keperluan bagi industri kewangan Islam, bukan hanya untuk memenuhi keperluan ekonomi domestik dan antarabangsa yang baru dan berubah-ubah, tetapi juga untuk membolehkan perlindungan nilai terhadap peristiwa buruk yang mungkin berlaku dan ketidakpastian. Ini penting untuk memperkukuh daya tahan dan rangka kerja pengurusan risiko industri kewangan lslam dalam keadaan persekitaran kewangan global yang semakin mencabar dan berdaya saing.
Bagi mempercepat pembentukan kumpulan bakat dan kemahiran-kemahiran yang ditentukan bagi memenuhi keperluan tenaga manusia yang semakin meningkat, kini Malaysia sedang mengambil inisiatif untuk menubuhkan sebuah pusat pengajian kewangan Islam antarabangsa. Pusat ini akan dijadikan sebagai sebuah badan pensijilan profesional dan institut latihan untuk lepasan ijazah. Selain itu, Malaysia telah menubuhkan Pusat Kepimpinan Kewangan Antarabangsa (ICLIF) pada tahun 2003 yang turut menyediakan pembangunan kepimpinan dan latihan pengurusan untuk institusi kewangan Islam.
Berkait rapat dengan mempunyai bakat ialah keperluan untuk mempunyai institusi kewangan lslam yang kukuh dan mantap. Ini merupakan satu lagi cabaran kepada industri kewangan lslam kerana kini tidak terdapat banyak institusi kewangan lslam yang besar. Kebanyakan institusi kewangan lslam tidak cukup besar di peringkat global untuk membiayai projek pembangunan yang besar, terutamanya di negara-negara lslam dan tidak cukup kukuh untuk menaja jamin keperluan komuniti kewangan lslam pada skala besar. Kini, beberapa pembiayaan projek di negara-negara lslam dilakukan oleh bank konvensional yang besar kerana permodalan institusi kewangan lslam rendah. Oleh itu, kita perlu memiliki institusi kewangan lslam yang kukuh dan mempunyai modal besar, yang mampu menawarkan pelbagai produk dan perkhidmatan kewangan lslam yang komprehensif dan lengkap.
Di samping mempunyai institusi kewangan lslam yang besar dengan kumpulan kepakaran yang diperlukan, integrasi sistem kewangan lslam dengan sistem kewangan antarabangsa perlu disokong oleh pembangunan kewangan lslam sepenuhnya di peringkat nasional, lantas meningkatkan potensi penyertaan yang efektif dalam persekitaran yang lebih liberal dan global.
Bagi mencapai matlamat ini, Malaysia bersama-sama negara OIC yang lain sedang bekerjasama dengan IDB dan IFSB untuk merumuskan pelan induk 10 tahun bagi pembangunan industri perkhidmatan kewangan lslam global masa hadapan. Pelan lnduk itu akan menyediakan satu hala tuju untuk menuju ke arah visi yang sama di kalangan negara dalam membangunkan sistem kewangan Islam.
Kesimpulan
Dalam membangunkan dan memperkukuh sistem perbankan dan kewangan lslam kita supaya menjadi lebih bersepadu dengan sistem kewangan antarabangsa, Malaysia sedang meletakkan dirinya sebagai gerbang kewangan Islam ke rantau Asia Timur. Bagi menarik perhatian pelabur antarabangsa, Malaysia menawarkan potensi peluang seterusnya bagi pembiayaan dan pelaburan dalam aktiviti yang produktif bukan hanya kepada komuniti kewangan yang mahu menjalankan transaksi kewangan Islam, malah juga kepada komuniti pelaburan antarabangsa umum.
Sebagai kesimpulan, saya ingin menyatakan bahawa misi kita adalah untuk membangunkan sebuah sistem kewangan lslam yang semakin bersepadu dengan sistem antarabangsa. Saya yakin dengan pendekatan ini ia boleh menyumbang ke arah mempermudah transaksi perdagangan serta pelaburan yang bertambah, memperkukuh hubungan ekonomi dan kewangan global, lantas meningkatkan prospek bagi mencapai pertumbuhan global yang lebih seimbang dan kemakmuran yang dikongsi bersama di kalangan ummah, Insya-Allah.
---
Latihan & Perundingan: www.alfalahconsulting.com
Perunding, Pensyarah & Motivator: www.ahmad-sanusi-husain.com
Perunding, Pensyarah & Motivator: www.ahmad-sanusi-husain.com
Pelaburan Saham Amanah Islam: www.islamic-invest-malaysia.com
No comments:
Post a Comment